در طب برای بیان میزان درجه گرمی، سردی، خشکی و تری مواد، این موارد را به ۴ درجه کلی ( اول، دوم، سوم، چهارم ) تقسیم کرده و برای هر درجه ای از اول تا چهارم، ۳ مرتبه ( اول، وسط، آخر) تعریف شده است .

 

مثلا طبیعت دارچین به درجه دوم و به مرتبه آخر، گرم و به درجه دوم و به مرتبه آخر، خشک است یعنی گرمِ آخرِ دوم و خشکِ آخرِ دوم است.

 

 

مزه‌ها دارای درجات متفاوتی از شیرینی و تلخی و شوری و تندی هستند  به همین ترتیب دارای مراتب مختلفی از میزان گرمی و سردی خواهد بود.

 

مثلا میزان تلخی دم خیار با میزان تلخی نعناء متفاوت است و نعناء تلخ‌تر از دم خیار است. از این جهت نعناء نسبت به دم خیار گرمی درجه 2 محسوب می‌شود. تلخی کدوی حنظل نسبت به نعناء خیلی بیشتر است از این جهت کدوی حنظل گرمی درجه 4 دارد.

 

یا مثلاٌ شیرینی انگور با شیرینی خرما متفاوت است و شیرینی خرما نیز با شیرینی عسل متفاوت است، و شیرینی عسل شبدر با شیرینی عسل آویشن فرق دارد. پس بدین ترتیب مراتب گرمی شیرینی ها نیز متفاوت است ، انگور گرمی درجه 1 و عسل آویشن گرمی درجه 4 خواهد داشت . به همین ترتیب درجات شوری‌ها و تندی‌ها و ترشی ها تعیین می‌شود.

 

حالا هرچه درجه گرمی بره بالاتر تا چهارم حرارتی هم که ایجاد میکند بیشتر است

 

مثلا هندوانه ابوجهل درجه چهارم هستند

 

پس شد تا اینجا چهار درجه وهردرجه سه مرحله

اول

وسط

آخر

 

1-درجه اول: تغییر کیفیت نمی دهد.

2-درجه دوم: تغییر کیفیت می دهد ولی ضرر نمی زند.

3-درجه سوم: ضرر می زند ولی مهلک نیست.

4-درجه چهارم: مهلک است، یعنی معادل سم است.

 

تا درجه دوم، معمولا مشکلی ایجاد نمی کند؛ ولی در درجه سوم به بعد، حکم دارو را دارد؛ مثلا وقتی می گیم آویشن در درجه آخر دوم، گرم و خشکه یعنی هم در گرمی و هم خشکی نزدیک به سه است و باید در مصرفش حواسمون جمع باشه.